Verhalen van een levende: Theologische preken van Edwuard Schillebeeckx

De in 2009 overleden theoloog Edwuard Schillebeeckx was een van de meest invloedrijke theologen tijdens de woelige periode van kerkhervormingen na het Tweede Vaticaans Concilie. In zijn denken streefde hij ernaar om de menselijke ervaring een plaats te geven naast de heersende en eerder gesloten opvattingen van de Kerk over geopenbaarde waarheid. Na eerst vooral dogmatisch gewerkt te hebben, trok Schillebeeckx naderhand zijn progressieve inzichten consequent door naar de exegese, liturgie en pastorale praktijk. Zo schetste hij in 1974 in het boek ‘Jezus, het verhaal van een levende’ aan de hand van de historisch-kritische methode een menselijk beeld van Jezus en de manier waarop dienst leven achteraf Christologisch geïnterpreteerd werd. Dit monumentale boek, waarvan wereldwijd meer dan een miljoen exemplaren verspreid werden, vormde een breuk met de historisch geconditioneerde geloofsvoorstellingen van zijn tijd. Hoewel nieuwe wetenschappelijke inzichten het boek inmiddels hebben ingehaald, blijft het toch tot op vandaag een mijlpaal in de Kerkelijke theologie.

De laatste jaren van zijn leven bracht Edwuard Schillebeeckx door bij de dominicanen van het Maria Convent in Berg en Dal (Nijmegen). De preken die hij in deze periode voor deze lokale gemeenschap bracht, sluiten erg dicht aan bij het verlangen van Schillebeeckx om niet enkel een systematisch theoloog te zijn die een doctrine of systeem uitlegt. De kern van zijn spreken over Christus draait steeds om de overdracht van Gods boodschap zoals die gestalte heeft gekregen in het leven van Jezus. Het is een boodschap die uitgesproken positief is: de hoop op een levende God die een goed leven wil voor alle mensen, zonder uitzondering. Schillebeeckx noemt zijn preken dan ook uitgesproken Christelijk, maar stelt herhaaldelijk dat de kennis van God onmogelijk kan uitgeput worden binnen één religieuze traditie. Bovendien kan het Christelijk geloof zijn eigen identiteit niet te volle waar kan maken zonder gesprek en confrontatie met andere overtuigingen.

Het zijn net deze preken uit de laatste periode van zijn leven die door zuster Hadewijch Snijdewind verzameld en uitgegeven werden, niet toevallig met een titel die rechtstreeks verwijst naar zijn belangrijkste werk.

Net als zijn theologische boeken, zijn overigens ook de preken in deze publicatie niet onmiddellijk toegankelijk voor een breed publiek. Geheel in de stijl van de auteur zijn de teksten van een stevig intellectueel niveau dat enige concentratie en in een aantal gevallen ook een basiskennis van Christelijke theologie vooropstelt om volledig ontsloten te worden. Maar wie zich de moeite getroost om in de geloofsopvattingen van Schillebeeckx thuis te komen, leert een authentieke en consequent doorgedachte wereld kennen, waarin de hoopvolle tijding uitgesproken en uitgeklaard wordt dat gerechtigheid en liefde kunnen leiden tot een duurzame vrede voor allen. Het zijn inzichten die voor een stuk de Kerk in de tweede helft van de vorige eeuw mee hebben vormgegeven.

REFERENTIE:

Edward Schillebeeckx, Verhalen van een levende. Theologische preken van Edward Schillebeeckx bezorgd door Hadewijch Snijdewind, Valkhof Pers, Nijmegen, 2015, 444 blz., 42,50 euro, ISBN 978-90-5625-385-1.