U kletst uit uw nek (Rens Vliegenthart)


Sommige boekjes zijn alleen al omwille van de titel het lezen waard en U klets uit uw nek past zonder twijfel in deze categorie. Het boekje onderzoekt de manier waarop politiek en kiezers door de media kunnen beïnvloed worden, waarbij de titel losweg verwijst naar een bekende uitspraak van de Nederlandse politicus Piet Hein Donner die zich vaak erg kritisch uitlaat tegenover de pers. Hoewel mediaprofessor Rens Vliegenthart zich voornamelijk toespitst op de situatie in Nederland – dat met de doortocht van Pim Fortuyn en Geert Wilders net een woelig decennium achter de rug heeft – wegen vandaag in zowat alle Westerse democratieën de media steeds zwaarder door op de politiek. Toch valt de vraag wat nu juist de aard en de draagwijdte van deze ogenschijnlijke invloed is niet meteen een eenduidig te beantwoorden. Het vermogen van de media om stevig op de dagelijkse politieke agenda te wegen, lijkt op het eerst zicht alvast veel groter, dan de mogelijke invloed op het concrete beleid.
De afgelopen decennia was er een enorme evolutie in het oude, aan onderdanigheid grenzende, respect van journalisten voor de politicus en de daarbij horende trage, diepgravende journalistiek. De oude politieke logica, waarbij enkel inhoud van tel was, evolueerde naar een publieke logica waarbij het vermogen van een politicus om het (steeds minder honkvaste) publiek voor zijn standpunt te winnen centraal komt te staan. Tegenwoordig is de slinger volledig doorgeslagen naar een medialogica waarbij de politicus over mediagenieke vaardigheden dient te beschikken en zich kort en kernachtig moet kunnen uitlaten over allerhande, ook niet politieke, onderwerpen. Ook krijgen extreme standpunten (zoals bijvoorbeeld inzake migratie) en negatieve ontwikkelingen (bijvoorbeeld over de economie) disproportioneel veel meer aandacht dan vroeger.
De invloed van Media op politiek en kiezers laat zich evenwel het duidelijkst aflezen wanneer politieke kennis, politiek cynisme en politieke participatie worden gemeten. Zo zal de focus op conflicten de politieke participatie verhogen of zal een overdreven aandacht voor strategieën het cynisme in de hand werken.

Tot besluit toont Rens Vliegenthart aan dat politieke macht kan vaak effectief vertaald kan worden in mediamacht. Indien de politicus echter op een of ander manier de controle verliest over zijn omgeving, dan zal hij ook weer de controle over de media verliezen. Omgekeerd bestaat er duidelijk niet zoiets als objectieve journalistiek en zijn de media vooral geïnteresseerd in het vertellen van een goed verhaal. Het effect van dit verhaal op het publiek is evenwel in de meeste gevallen onbedoeld en onopvallend. Voor de auteur is het alvast duidelijk dat de media een  gedeelde verantwoordelijkheid dragen voor de mate van cynisme en ontevredenheid bij de kiezer en tegelijk hebben ook politici de verantwoordelijkheid om hier niet te gemakkelijk in mee te gaan. De ideeën in U kletst uit uw nek zijn vaak summier uitgewerkt, maar het werkje is doorspekt met heel wat concrete voorbeelden en mondt enigszins verassend uit in een oprecht en moedig pleidooi tot journalisten en politici voor zelfcontrole in woelige politieke tijden. Dat maakt het om meer dan alleen de titel het lezen waard.

Rens Vliegenthart, U kletst uit uw nek, over de relatie tussen politiek, media en de kiezer, Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam, 2012, 158 blz., 15,00 euro, ISBN 978-90-351-3759-2.

Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Willem Barnard: Een Stille duif in de verte en Psalmgetier

Een stille duif in de verte en Psalmgetier Een leven in dienst van de psalmen Willem Barnard, geboren in 1920 en vaak dichtend onder de naam Guillaume van der Graft, staat in de Lage Landen vooral bekend voor zijn berijmingen van psalmen en gezangen. Een stille duif in de verte (ps 42-72) en Psalmgetier (ps 73-106) vormen het tweede en derde deel in een reeks van vier publicaties waarin Barnard netjes in numerieke volgorde de psalmen één voor één bespreekt. De techniek die hij hierbij gebruikt, voor zover er hiervan sprake is, omschrijft hij zelf als een Medigese (ps 65), een bewuste contaminatie van meditatie en exegese. Het is een kabbelend zoeken naar een delicaat evenwicht tussen zelf en tekst, soms flirtend met de grens van het verinnerlijkt geneuzel. Een gewaagd literair genre bovendien, dat veel krediet vraagt en ontvankelijkheid bij de lezer. Maar de Psalmen hebben Barnard een leven lang niet losgelaten. Hij is er door en door mee vertrouwd waardoor veel van zijn psalmbesprekin...
Meer lezen

Wannes Van de Velde (1937-2008): Groot Liedboek

Deze tekst verscheen eerder in Streven van April 2014 Een halve eeuw lang drukte Wannes Van de Velde zijn creatieve stempel op de stad Antwerpen. Op alle mogelijke momenten van de dag wandelde hij, straat na straat, wijk na wijk doorheen de stad om kleuren en indrukken, mensen en gebouwen en flarden van het verleden op te snuiven. Al rondzwervend eigende hij zich de stad toe, om ze daarna in zijn liederen en teksten in telkens weer nieuwe vormen en gedaanten op te roepen en te bezweren. Zo zingt hij in het lied ‘de Kleuren van de steden’: “… ik voel me ’t beste in een straat, tussen menselijke kleuren, tussen kommer en jolijt, en demonen die me sleuren langs de wegen van den tijd. Bovendien waren heel wat van zijn liederen niet zomaar vrijblijvend, maar brachten ze, net als zijn voorstellingen van de ‘Poesje’ - het traditionele Antwerpse poppentheater, de talloze toneelvoorstellingen waarin hij de hand had en zijn gepubliceerde dagboeknotities, onophoudelijk en uiterst scherp de...
Meer lezen

Het land is moe: Waarom Drs. P. nog steeds leeft

Sinds enkele jaren staat ‘Het land is moe’, een minder bekend lied van Drs. P. (°1919), op het online filmplatform YouTube. Een zekere Ripspiqué, die het lied op het internet plaatste, voorzag het nummer van zorgvuldig uitgekozen foto’s die een erg melancholische sfeer oproepen. In zekere zin is dit korte lied – het duurt amper een minuut – een van de beste voorbeelden van het grote poëtische en beeldende vermogen, de compacte taal en fijnmazige humor van Heinz Polzer, de Zwitserse cabaretier die schuilgaat onder het pseudoniem Drs. P. De tekst van ‘Het land is moe’ heeft een aandoenlijk naïef rijmschema en zit gevat in een eenvoudige driekwartsmaat. Een voor een schuifelen gebroken en gekwetste beelden voorbij, maar reeds op het einde van de derde strofe volgt een herhaling, wat in het feilloze taaluniversum van Drs. P. nooit toevallig is. Het refrein volgt hetzelfde stramien als de rest van het lied, maar dan beeldloos; het is dus in zekere zin ook troostelozer. Op het einde komt d...
Meer lezen