Het gevecht met Leviathan
In 1651 publiceerde de Engelse filosoof Thomas Hobbes een traktaat waarin hij de almacht van de staat in het maatschappelijk leven verdedigde. Deze almacht werd gesymboliseerd door Leviathan, een ontzagwekkend zeemonster uit het boek Job. In een tijd waarin de macht van de Kerk afnam en de dreiging van anarchie steeds toenam, ontwikkelde Hobbes zijn theorie van het sociaal contract die veronderstelde dat de individuele burger zich onderwerpt aan een absoluut staatsgezag in ruil voor bescherming, veiligheid en vrede.
In het gevecht met Leviathan schetst Emiel Lamberts de manier waarop de gevestigde machten in het begin van de 19e eeuw onder invloed van het liberalisme onder druk kwamen te staan. Een paar decennia later evenwel, deden economische crisissen en het niets ontziende geweld van de opeenvolgende revoluties heel wat overtuigde liberalen weer naar het conservatieve kamp overlopen. Op het einde van de 19e eeuw bleek de Leviathan sterker dan ooit en bovendien stevig opgehitst door het ontluikende nationalisme.
Door deze bewogen geschiedenis te koppelen aan de biografie van de Oostenrijkse topdiplomaat Gustav von Blome, een van haar meest bevoorrechte getuigen, weet Lamberts haar op een overtuigende manier tot leven te brengen. In zijn eerste leven verdedigt deze kleinzoon van Oostenrijks topdiplomaat Klemens Metternich nog met vuur het bestaande machtsevenwicht in Europa. Zo onderhandelt hij ondermeer in 1865 met Otto von Bismarck de conventie van Gastein over de verdeling van Sleeswijk-Holstein. Maar ook Blome had reeds eerder ervaren dat het liberalisme en het bijhorende kapitalisme uiteindelijk tot sociaal onrecht leiden en zelfs noodgedwongen uitmonden in het revolutionair socialisme. Langzaam groeit bij hem het besef dat de toekomst van Europa enkel gewaarborgd kan worden wanneer ethische beginselen de politiek zouden bepalen.
Wanneer ook de Katholieke Kerk in toenemende mate haar politieke macht moet prijsgeven, zal Blome ervoor kiezen om de internationale diplomatie te verlaten en zich ten dienste te stellen van de pauselijke zaak en de verdediging van een op Christelijke waarden gebaseerd Europa.
In zijn tweede carrière zal Blome zich hier dan ook met tomeloze energie voor inzetten. Zo verzorgt hij de, voor een aristocraat ongehoorde, redactie van de Correspondence de Genève en wordt hij de bezieler van een invloedrijk geheim genootschap van katholieke prominenten onder de noemer Zwarte Internationale. Later krijgt zijn werk een vrijwel exclusieve sociale invulling via het invloedrijke Monatschrift für christliche sozialreform en zijn tussenkomsten in het Oostenrijkse parlement ter bescherming van de arbeiders. En tenslotte zal hij in 1888 een pleidooi houden bij paus Leo XIII voor een sociale encycliek die uiteindelijk drie jaar later onder de naam Rerum Novarum zou verschijnen en de deur opende naar de christendemocratie.
Blome sterft in 1906 op 77 jarige leeftijd. Het evenwicht in Europa was op dat moment ver te zoeken en de Leviathan bleek ontketend door het oprukkende nationalisme. Het Europa waarvan hij droomde zou pas nieuwe kansen krijgen na de twee grote wereldbranden van de 20e eeuw.
REFERENTIE:
Emiel Lamberts, Het gevecht met Leviathan, een verhaal over de politieke ordening in Europa, 1815-1965, Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam, 2011, 428 blz., 29,95 euro, ISBN 978-90-351-3636-6.
In het gevecht met Leviathan schetst Emiel Lamberts de manier waarop de gevestigde machten in het begin van de 19e eeuw onder invloed van het liberalisme onder druk kwamen te staan. Een paar decennia later evenwel, deden economische crisissen en het niets ontziende geweld van de opeenvolgende revoluties heel wat overtuigde liberalen weer naar het conservatieve kamp overlopen. Op het einde van de 19e eeuw bleek de Leviathan sterker dan ooit en bovendien stevig opgehitst door het ontluikende nationalisme.
Door deze bewogen geschiedenis te koppelen aan de biografie van de Oostenrijkse topdiplomaat Gustav von Blome, een van haar meest bevoorrechte getuigen, weet Lamberts haar op een overtuigende manier tot leven te brengen. In zijn eerste leven verdedigt deze kleinzoon van Oostenrijks topdiplomaat Klemens Metternich nog met vuur het bestaande machtsevenwicht in Europa. Zo onderhandelt hij ondermeer in 1865 met Otto von Bismarck de conventie van Gastein over de verdeling van Sleeswijk-Holstein. Maar ook Blome had reeds eerder ervaren dat het liberalisme en het bijhorende kapitalisme uiteindelijk tot sociaal onrecht leiden en zelfs noodgedwongen uitmonden in het revolutionair socialisme. Langzaam groeit bij hem het besef dat de toekomst van Europa enkel gewaarborgd kan worden wanneer ethische beginselen de politiek zouden bepalen.
Wanneer ook de Katholieke Kerk in toenemende mate haar politieke macht moet prijsgeven, zal Blome ervoor kiezen om de internationale diplomatie te verlaten en zich ten dienste te stellen van de pauselijke zaak en de verdediging van een op Christelijke waarden gebaseerd Europa.
In zijn tweede carrière zal Blome zich hier dan ook met tomeloze energie voor inzetten. Zo verzorgt hij de, voor een aristocraat ongehoorde, redactie van de Correspondence de Genève en wordt hij de bezieler van een invloedrijk geheim genootschap van katholieke prominenten onder de noemer Zwarte Internationale. Later krijgt zijn werk een vrijwel exclusieve sociale invulling via het invloedrijke Monatschrift für christliche sozialreform en zijn tussenkomsten in het Oostenrijkse parlement ter bescherming van de arbeiders. En tenslotte zal hij in 1888 een pleidooi houden bij paus Leo XIII voor een sociale encycliek die uiteindelijk drie jaar later onder de naam Rerum Novarum zou verschijnen en de deur opende naar de christendemocratie.
Blome sterft in 1906 op 77 jarige leeftijd. Het evenwicht in Europa was op dat moment ver te zoeken en de Leviathan bleek ontketend door het oprukkende nationalisme. Het Europa waarvan hij droomde zou pas nieuwe kansen krijgen na de twee grote wereldbranden van de 20e eeuw.
REFERENTIE:
Emiel Lamberts, Het gevecht met Leviathan, een verhaal over de politieke ordening in Europa, 1815-1965, Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam, 2011, 428 blz., 29,95 euro, ISBN 978-90-351-3636-6.
Reacties