Tina Beattie: De nieuwe Atheïsten
Het gebeurt de laatste jaren wel vaker dat we in onze contreien geconfronteerd worden met uitlopers van de erg bitse en scherpe strijd tussen gelovigen en atheïsten zoals die momenteel uitgevochten wordt in de Angelsaksische landen, met als belangrijkste strijdtoneel zonder twijfel het gesprek over de evolutieleer, intelligent design en creationisme. Overigens weegt in Amerika deze strijd politiek erg zwaar door terwijl het in Groot-Brittannië meer om een randverschijnsel gaat. Maar hoewel we hier af en toe wel eens een echo van opvangen, blijft deze radicale tegenstelling bij ons voornamelijk beperkt tot een eerder theoretische denkoefening en gaat het gesprek relatief rustig heen en weer tussen twijfelende zinzoekers van allerlei pluimage.
In haar boek over de nieuwe Atheïsten doet Tina Beattie, professor Catholic Studies aan de Roehampton University in London, een verdienstelijke poging om ons als het ware een oorlogsverslag te geven over de situatie ter plaatste en over de frontlinie die dwars door de verlichting en de wetenschap heen loopt.
Beattie thematiseert overigens ook zelf het verschil tussen Angelsaksische en Continentale vormen van atheïsme. Deze laatsten zijn volgens haar doordrongen van joodse en katholieke elementen met sterke nadruk op taal en symboliek, terwijl het in Amerika en Groot-Brittannië eerder om blanke, conservatieve, postprotestantse, intellectuele mannen gaat met een nadruk op bewijzen en rationaliteit. Wat echter meteen opvalt bij deze typering is dat ze op zijn zachtst gezegd niet echt vrijblijvend of neutraal te noemen valt. De auteur is een betrokken partij die verslag uitbrengt over het conflictgebied en dat betekent in de eerste plaats dat haar berichtgeving stevig gekleurd is en bij momenten ongemakkelijk scherp afrekent met de grote boegbeelden van het nieuwe atheïsme als Dawkins of Hitchens. Het lage intellectuele niveau en het bij momenten ronduit oneerlijke populistische discours waarmee het gesprek momenteel in de twee richtingen wordt gevoerd in de Angelsaksische landen, brengen al bij al weinig bij tot een authentieke zoektocht naar zin en betekenis. Zeker als dit gepaard gaat met het onfrisse getouwtrek om de wetenschap in het eigen kamp te krijgen. Het is net op plaatsen in het boek waar de auteur hierop ingaat, dat voor buitenstaanders opvalt hoeveel argumenten vaak tekort schieten.
Maar tegelijk heeft het apologetische gesprek van Beattie met de nieuwe atheïsten haar eigen gelovige inzichten we degelijk verrijkt. Ze is op haar sterkst, net als ieder van ons, op het moment dat ze niet reageert op zinloze aantijgingen en vertelt wat de grond is van haar diepste overtuiging. Ze overtuigt op het moment dat ze de strijd overstijgt en rustig uitlegt wat er voor haar wel authentiek en betekenisvol is aan God, geloof en christendom.
In onze door de media beheerste samenleving blijkt telkens weer dat wie kan bepalen waarover een gesprek zal gevoerd worden, de strijd eigenlijk al grotendeels gewonnen heeft. Laten we hopen dat de komende jaren het nieuwe Angelsaksische Atheïsme onze eigen opvattingen komt verrijken eerder dan onze agenda beheersen.
REFERENTIE:
Tina Beattie, De nieuwe Atheïsten. War on religion, Uitgeverij Averbode, Averbode, 2010, 262 blz., 23,50 euro, ISBN 978-90-317-2977-7.
In haar boek over de nieuwe Atheïsten doet Tina Beattie, professor Catholic Studies aan de Roehampton University in London, een verdienstelijke poging om ons als het ware een oorlogsverslag te geven over de situatie ter plaatste en over de frontlinie die dwars door de verlichting en de wetenschap heen loopt.
Beattie thematiseert overigens ook zelf het verschil tussen Angelsaksische en Continentale vormen van atheïsme. Deze laatsten zijn volgens haar doordrongen van joodse en katholieke elementen met sterke nadruk op taal en symboliek, terwijl het in Amerika en Groot-Brittannië eerder om blanke, conservatieve, postprotestantse, intellectuele mannen gaat met een nadruk op bewijzen en rationaliteit. Wat echter meteen opvalt bij deze typering is dat ze op zijn zachtst gezegd niet echt vrijblijvend of neutraal te noemen valt. De auteur is een betrokken partij die verslag uitbrengt over het conflictgebied en dat betekent in de eerste plaats dat haar berichtgeving stevig gekleurd is en bij momenten ongemakkelijk scherp afrekent met de grote boegbeelden van het nieuwe atheïsme als Dawkins of Hitchens. Het lage intellectuele niveau en het bij momenten ronduit oneerlijke populistische discours waarmee het gesprek momenteel in de twee richtingen wordt gevoerd in de Angelsaksische landen, brengen al bij al weinig bij tot een authentieke zoektocht naar zin en betekenis. Zeker als dit gepaard gaat met het onfrisse getouwtrek om de wetenschap in het eigen kamp te krijgen. Het is net op plaatsen in het boek waar de auteur hierop ingaat, dat voor buitenstaanders opvalt hoeveel argumenten vaak tekort schieten.
Maar tegelijk heeft het apologetische gesprek van Beattie met de nieuwe atheïsten haar eigen gelovige inzichten we degelijk verrijkt. Ze is op haar sterkst, net als ieder van ons, op het moment dat ze niet reageert op zinloze aantijgingen en vertelt wat de grond is van haar diepste overtuiging. Ze overtuigt op het moment dat ze de strijd overstijgt en rustig uitlegt wat er voor haar wel authentiek en betekenisvol is aan God, geloof en christendom.
In onze door de media beheerste samenleving blijkt telkens weer dat wie kan bepalen waarover een gesprek zal gevoerd worden, de strijd eigenlijk al grotendeels gewonnen heeft. Laten we hopen dat de komende jaren het nieuwe Angelsaksische Atheïsme onze eigen opvattingen komt verrijken eerder dan onze agenda beheersen.
REFERENTIE:
Tina Beattie, De nieuwe Atheïsten. War on religion, Uitgeverij Averbode, Averbode, 2010, 262 blz., 23,50 euro, ISBN 978-90-317-2977-7.
Reacties